Senna

Op het vlak van sportdocumentaires zijn we in België rot verwend met het magistrale Belga Sport. Zo verwend dat ik tot vanavond zelfs heilig overtuigd was dat het productieteam zelfs al een reportage had gemaakt over Senna. Quod non en mijn excuses aan iedereen tegen wie ik het ooit stellig het tegenovergestelde beweerde. Wel waren er reportages over Jackie Ickx, Michael Schumacher en de crash van Gilles Villeneuve. De combinatie van de twee laatste zal aan de bron liggen van mijn dwalen. Soit, een goede documentaire over Senna ontbrak dus nog en daar wilden regisseur Asif Kapadia en scenarist Manish Pandey verandering in brengen. En of ze daar in geslaagd zijn…

Sportfan of niet, wie een beetje van de wereld is weet dat Ayrton Senna één van de beste of toch de meest besproken F1-coureur is in het bestaan van de autosport. Eén van de meest tragische figuren ook, want meer dan zijn kunsten op en naast de baan is vooral zijn ongeluk in het geheugen van menig sportfan gegrift. Voor mij persoonlijk zelfs hét moment waarop ik kennis maakte met Formule 1 en het sindsdien met wisselend enthousiasme volgde. Maar ik ging het hebben over de film.

Al vanaf de eerste minuut wordt duidelijk dat dit geen klassieke sportdocumentaire is. Geen commentaarstem of terugblikkende zetelinterviews, maar wel getuigenissen van zijn familie (Viviane en Neide Senna), Ron Dennis (manager McLaren), Frank Williams (manager Williams), John Bisignano (journalist ESPN), Pierre van Vliet (journalist TF1), Sid Watkins (F1 dokter) en anderen. De grootste sterkte van de film is echter dat er enkel gebruik wordt gemaakt van archiefbeelden. Daarvoor hadden ze, met dank aan Bernie Ecclestone en vooral veel geld, beschikking over het fantastische beeldarchief van Ecclestone’s Formula One Group naast beeldmateriaal van ESPN, TF1 en homevideos van de familie. Dankzij die zelden aangeboorde bronnen krijgen we naast de klassieke race-verslaggeving vaak ongeziene beelden voorgeschoteld van bewogen driver briefings en car-mounted cameras, iets wat in de jaren ’80 nog niet zo courant was als nu. Wat ook opviel, maar dat is een detail en waarschijnlijk toevallig, is de typgrafie van de on-screen tekst: geel en helemaal in de hoekige 80’ies stijl. Tekst waar overigens heel zuinig en omzichtig mee werd omgesprongen. Zo omzichtig dat ik soms niet merkte wie er nu net commentaar aan het geven was. Enfin, nu ben ik echt over details bezig.

Een sportdocumentaire, of documentaire tout court, staat of valt niet met de cinematografie, maar met het verhaal dat het vertelt. En net daar wringt het schoentje wat. De film begint met Senna’s intrede in de autosport via, hoe kan het anders, karting en het onverwacht uitblinken in een race (2e plaats in doorregende GP van Monaco in 1984). Een Duitser zou het een paar jaar later dunnetjes over doen. Na zijn bijna-winst in Monaco springt het regie-scenario-duo langs de overstap naar Lotus meteen naar de jaren bij McLaren, het volgende “blok” in de documentaire. De lijn van het verhaal kan je namelijk eenvoudig opdelen in een viertal blokken: Opkomst (teams Toleman en Lotus), Strijd met Alain Prost (team McLaren), Braziliaans patriottisme en de Val (team Williams). Het leeuwendeel van de film focust op de strijd met Alain Prost en gaat daarbij de mist in door zich te beperken tot de, weliswaar vaak beslissende, eindeseizoens-GP van Japan in Suzuka. Daarenboven is het verhaal nogal sterk zwart/wit waarbij Senna steevast hét slachtoffer is en Prost en Jean-Marie Balestre, president van de FIA, de baarlijke duivels. Het hoofdstukje over het ongeluk was dan weer subliem. Minutieus opbouwend na zijn overstap naar Williams, de technische problemen, de ongevallen van Barichello en Ratzenberger tot zijn laatste ronde op het circuit van Imola. Een ronde die integraal in beeld wordt gebracht vanuit een car-mounted camera, met enkel de huilende motor op de klankband. Een standpunt van waaruit ik de crash nog maar zelden gezien had en zelfs enigszins onverwacht kwam… maar misschien ben ik te weinig F1-afficionado.

Misschien… want waar de makers van de film niet in geslaagd zijn, is mij emotioneel bij het verhaal te betrekken. Ligt het aan het scenario of aan de persoon Senna, maar waar gemiddelde Belga Sport reportage mij met een zware krop in de keel opzadelde of tot tranen toe bewoog, bleef ik na Senna met een dubbel gevoel achter. Dat is echter een persoonlijke emotie en puur objectief gezien is dit een documentaire van de bovenste plank.

Verdict: ****

Titel: Senna
Regisseur: Asif Kapadia / Scenario: Manish Pandey
Acteurs: Ayrton Senna, Alain Prost, …
Meer: IMDB