Roste Leopol'

Er wordt deze week nogal wat rondgehost met ons teergeliefde koningshuis. Fluppe krijgt een goei draai rond zijn oren van nonkel Guy omdat hij stout is geweest en buiten de lijntjes heeft gekleurd. En pépé Pol hebben ze voor de gelegenheid eens gekuisd van de duivenstront, maar na een dag mocht hij terug naast de stinkschoenen van Stanley plaatsnemen.

In de reportage “Blanke koning, rood rubber, zwarte dood”, uitgezonden door Histories (Canvas) op 1 en 8 april 2004, was het al te zien, het bronzen standbeeld van koning Leopold stond samen met de restanten van een standbeeld van Henry Morton Stanley te verkommeren op een soort stort net buiten Kinshasa. Onze verlichte despoot Mobutu had die daar in 1967 gedropt omdat het ruiterbeeld geen plaats meer kon hebben in het straatbeeld van de hoofdstad. Te meer omdat het in zijn ogen een voortdurende en ongewenste herinnering was aan een duister koloniaal verleden. Mocht het van goud geweest zijn, hij had het wel omgesmolten voor eigen gebruik denk ik. Dus het vloog op het stort en mocht het niet van die zwarte historicus zijn die daarmee in Histories kwam opdraven, we waren het allemaal vergeten. De nieuwe Congolese regering heeft die reportage ook gezien, maar naar mijn gedacht hebben ze maar half gekeken. Ze hebben gezien dat ze -hoera, hoera- nog een beeld hadden dat ze op de nu zo ‘blote’ Boulevard du 30 juin (onafhankelijkheidsstraat zeg maar) konden plaatsen. (historische ironie ten top als je het mij vraagt). Maar ze zijn blijkbaar wel vergeten wat Polleke daar in de 19e-20e eeuw allemaal heeft uitgevreten (vooral heeft laten uitvreten). De Congolese minister van cultuur Christophe Muzungu argumenteert: “We reconstrueren de geschiedenis van ons land, want een volk zonder geschiedenis is een volk zonder ziel”. Wel wel, laten de joden dan maar meteen een reuzengroot standbeeld van Dolfke naast het Yad Vashem zetten of de Roemenen een ruiterbeeld van Ceaucescu… Terwijl in Irak beelden van Saddam sneuvelen, in Rusland/Oostblok ongeveer hetzelfde gebeurd is (er staan er links en rechts nog wel wat van Lenin en Stalin) gaan ze in Congo gezellig een standbeeldje terugzetten van de man die de helft van hun bevolking afslachtte voor eigen geldgewin. Meer dan terecht ook dat het beeld vandaag weer van zijn sokkel is gehaald na protest van vele Congolezen. Opdat men nimmer zou vergeten is geen argument om zo’n dingen te doen.

In de context van symboliek las ik deze morgen nog iets in de krant. In navolging van het europees wetsvoorstel ter verbod op nazi-symbolen (vnl. swastika) willen enkele Oost-Europese parlementsleden een verbod op gebruik van sovjet-symbolen (vnl. rode ster, hamer en sikkel). Wel daar ben ik niet tegen, een verbod op het politiek gebruik (een belangrijke nuancering) van symbolen van extremistische regimes. Het gebruik daarbuiten valt te tolereren binnen de rechten van de mens natuurlijk. Zo kan een historicus of een filmmaker deze symbolen blijven gebruiken zolang deze maar respect opbrengen voor de rechten van de mens en de democratie. Of het wetsvoorstel van de Oost-Europeanen er zo makkelijk zal doorkomen als die ivm de swastika dat weet ik nog zo niet. Zo zijn er nog steeds vele extreem-linkse bewegingen die hamer, sikkel en rode ster gebruiken en die bewegingen zijn vaak nog iets beter aanvaard dan extreem-rechtse partijen. Hun argumenten tot behoud van de symbolen, als zouden deze symbool staan voor de ‘echte, directe’ democratie en de lagere sociale klassen, houden even weinig steek als extreem-rechts zou zeggen dat swastika en de SS-runetekens oude historische symbolen zijn. Symbolen die an sich niets verkeerd impliceren, maar wel door politiek gebruik ‘verbrand’ zijn. Net zo dus met hamer en sikkel. Zolang mijn collega historici en ik deze symbolen maar zonder hinder kunnen gebruiken in onze publicaties…